Ten tekst przeczytasz w 4 minut
Słaby sen powiązano z chorobą Alzheimera już wiele lat temu, ale naukowcy nie znali dokładnych mechanizmów, poprzez które zaburzenia snu napędzają tę chorobę. Dziś jeszcze nie wiemy, czy wystarczająca liczba godzin snu ochroni nas całkowicie przed demencją, ale jedno jest pewne - nie zaszkodzi, a najnowsze wyniki badań sugerują, że sen może nawet pomóc opóźnić i spowolnić proces chorobowy, jeśli już się zaczął.
Przez lata sen uznawano za pasywną aktywność, a wręcz za stratę czasu, stojącą na przeszkodzie do zrealizowania większej ilości postawionych przez siebie celów. Mimo iż dokładne mechanizmy regulujące sen są nadal badane, eksperci uważają, że sen odgrywa niezaprzeczalnie istotną rolę w utrzymaniu zdrowia. Ostatnie badania koncentrują się na znaczeniu snu w prawidłowym funkcjonowaniu układu sercowo-naczyniowego, odporności, nastroju oraz długowieczności. Co więcej, wskazuje się na istotną rolę snu w procesach uczenia się i pamięci. Sen jest również zaangażowany w procesy związane z zapamiętywaniem nowych informacji oraz konsolidację pamięci. W grupie zdrowych dorosłych osób, które były pozbawione snu nieprzerwanie przez 36 godzin, wykazano znaczne upośledzenie w zdolności zapamiętywania nowych informacji w porównaniu z osobami, które nie były pozbawione snu. Poza pamięcią sen odgrywa znaczącą rolę w codziennym rozwiązywaniu problemów, kreatywności oraz regulacji reaktywności emocjonalnej, czyli tendencji do intensywnego reagowania na bodźce zewnętrzne.
Chorobliwy brak snu
Pomimo powszechnej, jak się wydaje, świadomości konsekwencji niedoboru snu, w ciągu ostatnich dziesięcioleci średni czas snu zmalał. Śpimy przeciętnie 6 godzin na dobę, a ponad 20% z nas przyznaje, że nie zapewnia organizmowi odpowiedniej ilości godzin snu. Bez względu na to czy pozbawiamy się snu dobrowolnie, czy też w wyniku np. zaburzeń snu, coraz więcej dowodów wskazuje na długoterminowe konsekwencje tego stanu, zwłaszcza te odnoszące się do mózgu. Najnowsze badania potwierdzają istnienie zależności pomiędzy ilością i jakością snu a chorobami neurodegeneracyjnymi, w tym chorobą Alzheimera. Choroba ta charakteryzuje się nagromadzeniem w mózgu dwóch białek - β-amyloid (Aβ) i tau. Wydaje się, że Aβ powoduje chorobę Alzheimera, natomiast nagromadzenie tau prowadzi do uszkodzenia mózgu i pogorszenia funkcji poznawczych. Wykazano jednak, iż zaburzenia cyklu snu i czuwania mogą być związane z tworzeniem się i odkładaniem toksycznego białka Aβ (co prowadzi do powstania tzw. złogów amyloidowych) w mózgu, stanowiących prawdopodobną przyczynę obumierania neuronów w przebiegu choroby Alzheimera. Za pomocą nowoczesnych technik obrazowania mózgu, wykazano, że jedna noc pozbawienia snu u 20 zdrowych dorosłych osób, powoduje znaczny wzrost Aβ w hipokampie oraz we wzgórzu - rejonach mózgu istotnych w procesach uczenia się i pamięci. Ponadto, wzrosty te związane były z pogorszeniem nastroju u osób badanych.
Pierwszy krok do demencji
Z początkiem 2019 roku na łamach prestiżowego czasopisma Science, badacze z Uniwersytetu Waszyngtona w St. Louis wykazali, że brak snu zwiększa poziomy białka tau - kluczowego w patogenezie choroby Alzheimera. W dalszych badaniach na myszach zespół badawczy wykazał, że bezsenność przyspiesza rozprzestrzenianie się w mózgu toksycznych skupisk tau, uznawanych za zwiastun uszkodzenia mózgu i jednego z “pierwszych kroków” na drodze do demencji. Myszy to nocne stworzenia. Naukowcy odkryli, że poziomy tau w płynie otaczającym komórki mózgowe były około dwa razy wyższe w nocy, kiedy zwierzęta były bardziej rozbudzone i aktywne, niż w ciągu dnia, gdy myszy drzemały częściej. Zakłócenie odpoczynku myszy w ciągu dnia spowodowało podwojenie dziennego poziomu tau. Ponadto, korzystając z tych myszy, naukowcy odkryli, że pozostawanie w stanie czuwania przez dłuższy czas powoduje ciągły wzrost poziomów białka tau. Taki sam efekt zaobserwowano u ludzi. U ośmiu zdrowych osób wykazano, że bezsenna noc powoduje wzrost poziomu tau o około 50 procent w płynie mózgowo-rdzeniowym, otaczającym mózg i rdzeń kręgowy. Podsumowując, odkrycia te sugerują, że tau jest rutynowo uwalniane podczas godzin przebudzenia przez normalny tok myślenia i działania, a następnie to uwalnianie jest zmniejszane podczas snu, umożliwiając usunięcie tau. Niedobór snu przerywa ten cykl, umożliwiając narastanie tau i zwiększając prawdopodobieństwo, że białko zacznie gromadzić się w szkodliwe złogi.
Groźny bezdech senny
Naukowcy odkryli również, że zaburzenia snu zwiększają uwalnianie białka synukleiny - białka charakterystycznego w chorobie Parkinsona. Co ważne, osoby z chorobą Parkinsona - podobnie jak osoby z chorobą Alzheimera - często mają problemy ze snem. Zbyt krótki sen (poniżej 6 godzin na dobę), według autorów, ma związek z o dwa lata szybszym starzeniem się mózgu. Podobne wnioski wyciągnięto po przebadaniu osób z zaburzeniami snu (bezdechem sennym), które znacznie pogarszają jakość snu. U tych osób ryzyko wystąpienia zaburzeń poznawczych i demencji w przeciągu kilku lat wzrasta dwukrotnie.
Dbajmy o jakość snu!
Choć liczne badania wskazują na zależność pomiędzy długością i jakością snu a starzeniem mózgu, należy pamiętać, że śpiąc regularnie poniżej 6 godzin dziennie nie jesteśmy skazani na demencję. Jednak brak snu i zakłócenia snu mogą mieć nie tylko przejściowy wpływ na funkcje poznawcze, ale także powodować trwałe i długotrwałe skutki dla procesów pamięci i plastyczności mózgu. Dla dobra pracy naszego mózgu zadbajmy o ilość i jakość naszego snu!
Literatura:
Dieta i substancje odżywcze w niej zawarte są przedmiotem nieustannych badań w kontekście czynników ryzyka rozwoju chorób cywilizacyjnych oraz chorób nowotworowych, dlatego tak ważne jest nieustanne podnoszenie świadomości żywieniowej w zakresie konkretnych produktów, ale także sposobów ich łączenia czy przetwarzania.
18.12.2020
4.80
czytaj wpis
Otyłość stała się powszechną chorobą współczesnego świata, wiążącą się z poważnymi implikacjami zdrowotnymi. Mimo, iż coraz więcej wiemy o biologicznych aspektach nadwagi i otyłości, a także analizujemy ich skutki, takie jak cukrzyca typu drugiego, choroba niedokrwienna serca oraz nadciśnienie, to nadal istnieje wiele innych konsekwencji nadmiernej masy ciała, którym poświęca się znacznie mniej uwagi w literaturze. Nie oznacza to jednak, że są nieistotne czy mniej niebezpieczne w skutkach.
18.12.2020
4.00
czytaj wpis
