Głównym celem badań będzie ocena wpływu oddziaływania zabiegów cieplnych: zimna (aplikowanego w postaci serii regularnych kriostymulacji całego ciała i ciepła aplikowanego w postaci kąpieli w saunie lub aktywności fizycznej) na, obciążenie mechanizmów fizjologicznych (funkcje systemowe, w tym szczególnie układu termoregulacji), zmiany biochemiczne i komórkowe u mężczyzn i kobiet w starszym wieku. Wyniki przeprowadzonych badań powinny dostarczyć informacji nt. praktycznych strategii, które mogą zostać wdrażane dla łagodzenia skutków stresu cieplnego oraz wskazań potwierdzających dobroczynne działania bodźców cieplnych, wysiłku fizycznego u osób starszych.
Stosowanie temperatur kriogenicznych czy ciepła w formie oddziaływań ogólnoustrojowych znajduje się w standardach rehabilitacji medycznej stanowiąc jedną z form wspomagania leczenia pacjentów. Oddziaływania te służą także utrzymaniu dobrego stanu zdrowia u osób zdrowych – w odnowie biologicznej i medycynie sportowej.
Starzenie organizmu jest związane ze zmniejszeniem odpowiedzi termoregulacyjnej na prowokację zimnem oraz ciepłem. Mechanizmy tego zjawiska nie zostały jeszcze w pełni wyjaśnione, ale najprawdopodobniej powiązane są ze zwiększoną utratą ciepła i zmniejszoną produkcją ciepła metabolicznego u osób starszych w warunkach stresu zimna. Z drugiej strony wywoływana zimnem zwiększona metaboliczna produkcja ciepła (w mięśniach szkieletowych i brunatnej tkance tłuszczowej) nie obniża się z wiekiem. Warto dodać, że starszych mężczyzn cechuje słabsza zdolność do zachowania homotermii podczas eksperymentalnych ekspozycji na zimno niż mężczyzn młodych i kobiety. Wyniki badań prowadzonych u starszych kobiet wykazały, że zdolne są one do zachowania stabilnej temperatury wewnętrznej podczas ekspozycji na działanie zimna, a sprawność ta jest nawet lepsza niż u młodszych kobiet. Klasyczne badania z wykorzystaniem oddziaływania ciepła na organizm wykazały, że z wiekiem nasilają się niedostosowania w fizjologicznej kontroli rozszerzenia naczyń krwionośnych i poceniu, a jak wiadomo reakcje te w dużym stopniu decydują o zdolności organizmu do zachowania stałości temperatury wewnętrznej w warunkach ekspozycji na wysoką temperaturę otoczenia. Jednak to, czy te upośledzenia wpływają na zdolność do rozpraszania ciepła, wielkość akumulacji ciepła w organizmie, a ostatecznie decydują o ryzyku wystąpienia niebezpiecznego poziomu hipertermii podczas stresu cieplnego u osób starszych nie jest wystarczająco poznane. Odpowiednia, ocena niezależnego wpływu wieku na potencjał i tolerancję obciążeń cieplnych (podczas wysiłku i stresu cieplnego [zimna, ciepła]) jest ciągle bardzo aktywnym obszarem badań naukowych. W ostatnich latach zwraca się szczególną uwagę na zrozumienie, w jaki sposób czynniki wtórne, o których wiadomo, że niezależnie modulują funkcję termoefektorów (np. sprawność układu sercowo-oddechowego, przewlekła choroba, wiek) przyczyniają się do zmniejszania efektywności reakcji termoregulacyjnych u osób starszych.
Warto nadmienić, że istnieją dowody potwierdzające hipotezę, że występują zależne od płci różnice w pasywnej i aktywnej strategii utrzymania normotermii u mężczyzn i kobiet, różnice w suchej utracie ciepła, różna reaktywność organizmu mężczyzn i kobiet na działanie stresora zimna i ciepła i różny charakter adaptacyjnych zmian rozwijanych w wyniku ich regularnego aplikowania. Różnice te powinny implikować do stosowania bodźców o różnej sile i czasie ich oddziaływania na organizm dla uzyskania zbliżonej odpowiedzi na działanie stresora u kobiet i mężczyzn.
Badania wstępne zostaną wykonane na 7 dni przez rozpoczęciem właściwego doświadczenia i będą obejmowały pomiary antropometryczne oraz ocenę wydolności badanych. Badania zasadnicze będą obejmowały rejestrację szeregu parametrów m.in. ciśnienia tętniczego krwi, wentylacji minutowej płuc czy zmian hematologicznych przed i po jednorazowym i po serii ekspozycji na działanie stresora cieplnego (zimna lub ciepła). Zabiegi kriostymulacji (stresor cieplny) i kąpiele w saunie (stresor cieplny) będą wykonywane przez 2 tygodnie. Zmiany hematologiczne, enzymatyczne i komórkowe powstające w odpowiedzi na działanie stresorów będą oceniane w materiale biologicznym (krew, mocz) pobranym przed i po działaniu zdefiniowanych stresorów cieplnych.
